Als je iemand iets duidelijk wilt maken, kan dat met veel of met weinig woorden. Soms zijn slechts enkele, goedgekozen, woorden effectiever dan een hele verhandeling waarin je de zaak van allerlei kanten belicht. Dit roept de vraag op hoeveel je kunt weglaten, terwijl je toch de kern van de zaak bewaart. In de kunst leidde deze vraag in de jaren ’60 en ’70 van de twintigste eeuw tot de stroming van het Minimalisme. De uitdaging was om met zo min mogelijk middelen een maximum aan uitdrukkingskracht te verkrijgen. Er werd zelfs verondersteld dat men door deze ‘kunst van het weglaten’ dichter bij de essentie van de dingen kwam.
Ook in de muziek heeft deze stroming zijn weerslag gekregen. Vooral in Amerika. De belangrijkste componisten waren La Monte Young, Terry Riley, Steve Reich and Philip Glass. De vraag is natuurlijk wat je in muziek weg kunt laten. Muziek is anders dan bijvoorbeeld een schilderij of een sculptuur. Muziek voltrekt zich in de tijd en niet in de ruimte. Het antwoord werd gevonden in repeterende patronen: motiefjes die steeds herhaald worden, maar waar geleidelijk verschuivingen in optreden. Als voorbeeld het stuk “Piano Phase” van Steve Reich. Dit is het begin: (mp3 – bron). Twee piano’s spelen precies hetzelfde motief van twaalf tonen. Maar na enige tijd gaat één van beide iets versnellen: (mp3 – bron). Het resultaat is dat even later de tonen weer precies samenvallen, maar dat de motieven één noot verschoven zijn ten opzichte van elkaar. Ze zijn, zogezegd, uit fase. Dit wordt twaalf keer herhaald, zodat de hele cirkel rond is. Daarna gebeurt hetzelfde met een verwant motief van acht tonen, en tot slot nog met een motief van vier tonen. Behalve dat het tonenmateriaal geminimaliseerd is, is ook de inbreng van de componist geminimaliseerd. Hij hoeft alleen maar te definiëren hoe het proces moet verlopen. Als het eenmaal in gang is gezet, is zijn rol uitgespeeld.
Dit stuk van Reich is een voorbeeld van minimal music in de meest strikte zin van het woord. Er zijn ook minimalistische stukken geschreven waarin meer muzikaal materiaal gebruikt wordt, of waarin de veranderingen minder deterministisch verlopen.
Aanbevolen cd’s
Meer info: Bol.com of Amazon.com
